Maria Karolina Zofia Felicja Leszczyńska, znana powszechnie jako Maria Leszczyńska, to postać o wyjątkowym znaczeniu zarówno w historii Polski, jak i Francji. Urodziła się 23 czerwca 1703 roku w Trzebnicy, a jej życie zakończyło się 24 czerwca 1768 roku w Wersalu. Była królewną polską oraz królową Francji w latach 1725–1768, pełniąc tę rolę jako żona Ludwika XV.
Maria była młodszą córką Stanisława Leszczyńskiego, króla Polski, oraz Katarzyny Opalińskiej. Jej życie na dworze królewskim w Paryżu trwało ponad czterdzieści lat, co czyni ją najdłużej panującą królową Francji w okresie nowożytnym. Dzięki jej wpływom i zaangażowaniu, Maria Leszczyńska stała się kluczową postacią w historii tego kraju.
Królowa Francji
Maria Leszczyńska została królową Francji dzięki decyzjom Ludwika IV Henryka Burbon, księcia de Condé, który pełnił rolę pierwszego ministra króla Ludwika XV. Podjęcie tej decyzji miało na celu uniknięcie skomplikowanych sojuszy politycznych, które mogły zakłócić stabilność Królestwa Francji. W tym kontekście Markiza de Prie, kochanka księcia, odegrała kluczową rolę w popieraniu wyboru Marii.
Władca, pragnąc umocnić swoją monarchię, poszukiwał żony, która mogłaby szybko zapewnić mu potomka. Z tego powodu zdecydował się na rezygnację z planów, które zakładały poślubienie nieletniej infantki hiszpańskiej, Marianny Wiktorii Burbon, co spotkało się z oburzeniem Filipa V i Elżbiety oraz spowodowało zbliżenie pomiędzy Hiszpanią a Habsburgami.
Ślub Marii i Ludwika XV miał miejsce 4 września 1725 roku, a początkowo ich małżeństwo układało się pomyślnie. Królowa urodziła 10 dzieci, jednak król miał wiele oficjalnych metres, w tym znaną Madame Pompadour, które w miarę upływu czasu przyćmiły ją na dworze. Maria była świadoma romansów swojego męża, co wpłynęło na jej sytuację na królewskim dworze.
Co ciekawe, w przeciwieństwie do wielu innych królowych, miała ona możliwość regularnych spotkań z rodzicami. Z upływem czasu Ludwik XV zaczął odczuwać, że małżeństwo z Leszczyńską, pochodzącą z ubogiego rodu, było dla niego kompromitującym mezaliansem. Pomimo skromnych okoliczności przybycia Marii na dwór, jej mariaż doprowadził do przyłączenia Lotaryngii do Francji.
Maria Leszczyńska była osobą głęboko wierzącą, praktykującą katoliczkę. Jej wkład w kulturalne życie dworu wersalskiego obejmował organizację cotygodniowych koncertów polskich chórów, a także przyczyniła się do rozwoju kultury kulinarnej we Francji, nadając swojej nazwisku element znany jako szarlotka á la Lesiki. Co więcej, miała zaszczyt poznać młodego Mozarta oraz jego siostrę, Marię Annę.
Matka dzieci Francji
Maria Leszczyńska, znana również jako Matka dzieci Francji, odegrała ważną rolę w historii Europy, szczególnie w kontekście związku z dynastią burbońską. Jej jedyny syn – Ludwik Ferdynand, związał się z Marią Józefą Wettyn, która była córką Augusta III Sasa, rywala ojca Marii w walce o polską koronę. Choć początkowo relacje między dwiema kobietami były napięte, szybko zdołały je załagodzić. Maria Józefa zaczęła darzyć szacunkiem byłego króla Stanisława Leszczyńskiego, co zbliżyło obie matki.
Ponadto, w rodzie Leszczyńskich tradycją stało się nadawanie imienia Stanisław wnukom Marii, co symbolizowało pamięć o jej dziedzictwie. Na przykład, jednym z wnuków był późniejszy król Francji, Ludwik XVIII.
Maria zmarła w 1768 roku, sześć lat przed swoim mężem. Została pochowana w bazylice Saint-Denis znajdującej się pod Paryżem. Jej serce natomiast zostało spoczęte w kościele Notre-Dame de Bon Secours w Nancy, obok jej rodziców, co wskazuje na jej silne związki rodzinne oraz poczucie przynależności do swoich korzeni.
Po jej śmierci nową metresą jej męża został Madame du Barry, znana wcześniej z życia prostytutki. Dzieci oraz wnuki Marii były bardzo lojalne wobec jej pamięci i otwarcie opłakiwały jej stratę, jednocześnie nie darząc nowej uzdrowicielki miłości męża sympatią.
Dwa lata później wnuk Marii – Ludwik August, ożenił się z młodą arcyksiężniczką austriacką, Marią Antoniną, która w historii znana jest jako ostatnia królowa Francji, co dodatkowo związało historię Leszczyńskiej z kluczowymi wydarzeniami w Europie.
Niestety, podczas rewolucji francuskiej dwoje wnuków Marii padło ofiarą gilotyny – Ludwik August, znany później jako Ludwik XVI oraz jego siostra Madame Elżbieta. Jednak po restauracji monarchii w 1814 roku, dwóch innych wnuków – Ludwik XVIII i Karol X, zdobyło tytuły królewskie, kontynuując krwawą historię dynastii burbońskiej i jej związku z Leszczyńskimi.
Potomstwo
Warto poznać potomstwo Marii Leszczyńskiej, które miało duże znaczenie w historii. Oto lista jej dzieci:
- Maria Ludwika Elżbieta (Marie Louise Élisabeth) (14 sierpnia 1727 – 6 grudnia 1759), księżna Parmy, żona Filipa Burbona,
- Anna Henrietta (Anne Henriette) (14 sierpnia 1727 – 10 lutego 1752),
- Maria Ludwika (Marie Louise) (28 lipca 1728 – 19 lutego 1733),
- Ludwik Ferdynand (4 września 1729 – 20 grudnia 1765), delfin Francji, ojciec trzech królów Francji: Ludwika XVI, Ludwika XVIII i Karola X,
- Filip Ludwik (30 sierpnia 1730 – 17 kwietnia 1733), diuk Andegawenii,
- Maria Adelajda (30 marca 1732 – 27 lutego 1800),
- Wiktoria Ludwika (Victoire Louise) (11 maja 1733 – 7 czerwca 1799),
- Zofia Filipa (Sophie Philippine) (17 lipca 1734 – 3 marca 1782),
- Teresa Felicja (Thérèse Félicité) (16 maja 1736 – 28 września 1744),
- Ludwika Maria (Louise Marie) (5 lipca 1737 – 23 grudnia 1787), która wstąpiła do klasztoru i była znana jako Teresa od St-Augustin.
Każde z jej dzieci miało swoje unikalne losy, wpływ na społeczeństwo oraz różnorodne talenty, które manifestowały się w ich życiu publicznym i prywatnym.
Wywód przodków
Dokumentacja dotycząca przodków Marii Leszczyńskiej zawiera szczegółowe informacje genealogiczne. Poniżej przedstawiono drzewo genealogiczne przedstawiające jej pochodzenie.
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| _ | Rafał Leszczyński | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Bogusław Leszczyński | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Anna z Radzimińskich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Rafał Leszczyński | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||
| _ | Kasper Denhoff | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Anna Denhoffówna | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Anna Aleksandra z Koniecpolskich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Stanisław Leszczyński | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||
| _ | Jan Stanisław Jabłonowski | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Stanisław Jan Jabłonowski | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Anna Ostrorożanka | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Anna z Jabłonowskich | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||
| _ | Aleksander Dominik Kazanowski | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Marianna z Kazanowskich | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Anna z Potockich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Maria Leszczyńska | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| _ | Piotr Opaliński | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Krzysztof Opaliński | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Zofia Kostczanka | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Jan Karol Opaliński | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||
| _ | Adam Sędziwój Czarnkowski | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Teresa Konstancja z Czarnkowskich | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Katarzyna z Leszczyńskich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Katarzyna Opalińska | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||
| _ | Kazimierz Franciszek Czarnkowski | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Adam Uriel Czarnkowski | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Konstancja z Lubomirskich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Zofia Anna z Czarnkowskich | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||
| _ | Remigian Zaleski | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
| _ | Teresa z Zaleskich | _ | ||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | Anna z Mielżyńskich | |||||||||||||||
| _ | ||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||
Przypisy
- Brendan Simms: Taniec mocarstw. Walka o dominację w Europie od XV do XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2015 r., s. 100. ISBN 978-83-7976-218-7.
- Zarchiwizowana kopia. [dostęp 23.04.2021 r.]
- Ludwik Stomma: Dzieje smaku. Poznań: Wydawnictwo SENS, 2003 r., s. 24. ISBN 83-86944-44-7.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Krzysztof Antoni Makowski | Przemysł I | Beata Januchta | Zbigniew Koruba | Walter TauskOceń: Maria Leszczyńska